اکسیژن

تهران در محاصره ریزگردها

زیست بوم به نقل از روزنامه آرمان - آلودگی‌های زیست‌محیطی در فصل سرما و گرما به دلیل شرایط جوی متفاوت ممکن است وضعیت مشابهی نداشته باشند. وارونگی و آلودگی هوا در فصل زمستان مساله‌ای است که سال‌ها است شهروندان کلانشهرهای ایران آن را به‌خوبی می‌شناسند.
با توجه به خشکي هوا در فصل گرما و احتمال خشکی آب‌ها و تالاب‌ها، احتمال شدت گرفتن پدیده ریزگردها در بهار و تابستان وجود دارد. ریزگردها که تا چند سال گذشته تنها برخی از شهرها را تحت‌تاثیر قرار می‌داد، در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از مهم‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی اکثر شهرهای ایران شده است.
چند سالی است که نفوذ گرد و غبار از مرزهاي غربي و جنوب غرب كشور ميزان آلودگي هوا را به چندين برابر حد مجاز رسانده است، تا جایی که به گفته معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست، آلودگی‌های ناشی از ريزگردها مشکلی است که به مشکل آلاينده‌ها و آلودگی هوا اضافه شده است و بايد به طور جداگانه به آن رسيدگی کرد. پدیده ریزگردها تا جایی پیش رفته است که چندی پیش موضوعی جدید در این رابطه مطرح شد و نگرانی‌های بسیاری ایجاد کرد. رئيس دانشگاه محيط زيست از احتمال ورود غبار آلوده به آلودگی‌های شيميايی مانند اورانيوم ضعيف شده ناشی از عمليات‌های نظامی در عراق خبر داد.
اما پس از آن، ناصر راست‌خواه، رئیس نظام ایمنی هسته‌ای کشور وجود هرگونه غبار آلوده به مواد رادیواکتیو به کشور را تکذیب کرد. همچنین، یکی دیگر از علت‌های پدیده ریزگردها خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها است که گفته می‌شود در صورت استمرار و عدم چاره سازی شاهد سونامی بارش باران نمک حتی در تهران خواهيم بود.

مهار کانون‌های ریزگرد اطراف تهران طی پنج سال

رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با بیان اینکه 80 هزار هکتار کانون ریزگرد در اطراف تهران وجود دارد، گفت: بیابانزایی تهدید جدی برای هوای پایتخت است. به‌گفته علی‌محمد شاعری، به‌علت خشکسالی‌های متوالی، کاهش سفره‌های آب زیرزمینی، بهره‌برداری بی‌رویه و تخریب سرزمین، تغییر کاربری اراضی طبیعی به کشاورزی درحال حاضر پدیده بیابانزایی به عنوان یکی از معضلات زیست‌محیطی جدی کلانشهر تهران را تهدید می‌کند. شاعری افزود: درحال حاضر 80 هزار هکتار مناطق بحرانی بیابانی به‌عنوان کانون و منشأ ریزگرد داخلی در اطراف شهر تهران در مناطق بیابانی ورامین و قرچک در غرب و جنوب تهران وجود دارد که موجب آلودگی هوای تهران و انتشار ریزگرد‌ها شده است.

به گفته او، برای مقابله با این پدیده باید یک طرح بیابانزدایی در قالب عملیات جنگلکاری، بذرکاری، مالچ‌پاشی، مدیریت منابع آب، جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز، عملیات آبخیزداری، جایگزینی فعالیت‌های نوین کشاورزی و افزایش بهره‌وری آبیاری اجرا شود. او با بیان اینکه هزینه هر هکتار بیابانزدایی بین دو تا سه میلیون تومان است، تصریح کرد: هفته منابع طبیعی فرصت مناسبی برای آگاهی‌رسانی، آموزش مردم و بسترسازی برای ایجاد نهضتی فراگیر اجتماعی جهت پیشگیری و مقابله با این پدیده است. رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران افزود: مهار و کنترل تمام بیابان‌ها و کانون‌های ریزگرد اطراف تهران با برنامه‌ریزی صحیح در یک دوره 5ساله امکان‌پذیر است. شاعری با بیان اینکه ریزگردها درحال حاضر مهم‌ترین عامل آلودگی هوای پایتخت است یادآور شد: برای حل این معضل اقدامی جهادی با مشارکت تمام وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی، خصوصی و مردم ضروری است.

نابودی پوشش گیاهی؛ علت اصلی بیابانزایی اطراف تهران

در همین زمینه مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با آرمان می‌گوید: مهم‌ترین اتفاقی که افتاده این است که پوشش گیاهی از بین رفته است. در اطراف ورامین و شهرری به سمت گرمسار نقاط بیابانی هستند که به‌دلیل نابودی، خاک آنها به اطراف جابه‌جا می‌شود. اسماعیل کهرم با بیان اینکه چرای بیش از حد یکی از عواملی است که سبب بیابانزایی می‌شود، عنوان می‌کند: شرایط درحال حاضر به‌گونه‌ای است که اگر باد با سرعت یک متر بر ثانیه بوزد، ذرات را بلند می‌کند و با توجه به جهت و سرعت باد، ذرات را تا مسافت‌های مختلف جا‌به‌جا می‌کند. کهرم با اشاره به اینکه یک هکتار جنگل در سال، هفت تن ریزگرد را مهار می‌کند، می‌افزاید: برای مقابله با پدیده ریزگردها باید اقدام به کاشتن نهال و جنگل‌کاری شود تا خاک حرکت نکند و جلوی حرکت ذرات گرفته شود. به گفته او، فصل گرما از این لحاظ می‌تواند بر پدیده ریزگردها تاثیرگذار باشد که دریاچه‌ای خشک شود و در معرض فرسایش قرار گیرد و خاک آن با باد جابه‌جا شود. مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بیان می‌کند: مناطق بیابانی که ریزگرد ایجاد می‌کنند، داخل شهر تهران نیستند و به همین دلیل شهرداری نمی‌تواند در این زمینه اقدامی انجام دهد. او سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و وزارت جهاد کشاورزی را سازمان‌های متولی این امر می‌داند و می‌افزاید: نهادهای مدنی هم ممکن است در زمینه‌هایی همکاری کنند، اما درحال حاضر قدرت کافی را ندارند. کهرم عنوان می‌کند: سازمان‌های مردم‌نهاد تنها در مواردی مانند زمانی که نیاز به بازوی انسانی است ازجمله گسترش مرتع و بذرپاشی، می‌توانند یاری‌رسان باشند.

80 درصد ریزگردها منشا خارجی دارند

در همین زمینه نایب‌رئیس دوم فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس نیز در گفت‌و‌با آرمان می‌گوید: منشا 80 درصد ریزگردها خارج از کشور است، اما کشورهای همسایه نیز به‌دلیل اینکه درگیر مسائل امنیتی هستند به این مساله توجه نمی‌کنند. او با اشاره به اینکه سازمان محیط‌زیست در تلاش است تا با همکاری کشورهای همسایه این مساله را حل کند، ادامه می‌دهد: سازمان محیط‌زیست باید دستگاه‌های متولی این امر را مجاب و طبق قانون وادار کند که به این مساله توجه کنند. این نماینده مجلس با بیان اینکه 20 درصد پدیده ریزگردها مربوط به داخل کشور است، عنوان می‌کند: نابودی تالاب‌های اطراف شهرها نیز بستر مناسبی را برای جذب ریزگردها فراهم می‌کند. او ادامه می‌دهد: منشا اصلی آلودگی هوای تهران مربوط به خودروهای فرسوده می‌شود، درحال حاضر هشت هزار تاکسی پیکان در این شهر فعالیت می‌کنند و این خودروها باید جمع‌آوری شوند.

تاریخ انتشار: ۲۰ اسفند ۱۳۹۲

نظرات شما عزیزان: